روزانه تجهیزات الکتریکی بارها و بارها مورد هجوم جریانات سریع و غیر عادی حاصل از تخلیه بار الکتریکی راه دور (صاعقه) یا عملیات روزانه قطع و وصل سیستمهای قدرت در شبکه برق رسانی قرار می گیرند. همچنین وقوع باد و طوفان در ایجاد چنین شرایطی بشدت مؤثر است. روش حفاظت در برابر برخورد صاعقه با بناها، استفاده از برقگیرهای آنتنی یونیزه یا غیر یونیزه در بلندترین ارتفاع ساختمان می باشد. اما، بیشترین خسارتها از طرقی بجز صاعقه مستقیم و در طول زمان حاصل می گردد.

برخورد صاعقه با زمین		اتصال کوتاه و سوئیچینگ شبکه		برخورد صاعقه با کابل هوایی		برخورد صاعقه با بنا

جریانات گذرای غیر عادی، بصورت روزانه و به تعداد زیاد، بدون اینکه محسوس باشند در حال وقوع است. هر بار ورود این جریانات به شبکه محلی (که می تواند یک منزل، دفتر کار، کارخانه یا ... باشد) موجب ایجاد فشار بر مقاومت عایقی وسایل الکتریکی شده، آنها را فرسوده کرده و کاهش می دهند تا در نهایت هنگامیکه بهیچ عنوان تصور صدمه خوردن قطعه نمی رود، وسیله الکتریکی بدون هیچ پیش زمینه ای می سوزد.

 در این ویدئو نحوه صدمه زدن صاعقه به تجهیزات الکتریکی نمایش داده می شود و تاثیر تعبیه قطعات حفاظتی بخوبی بیان می گردد:

در منازل مسکونی بیشترین صدمه به تجهیزاتی چون: • تلویزیون، کنسولهای بازی و وسایل سرگرمی • سیستم تلفن • کامپیوتر و وسایل جانبی آن • سیستم صوتی • وسایل آشپزخانه (یخچال، فریزر، فر مایکروویو و ... ) • سیستمهای حفاظتی (دزدگیر و اعلام حریق) در محیطهای صنعتی بیشترین صدمه به تجهیزاتی چون:    • دستگاهها و ماشین آلات خطوط تولید، قالب سازی، تجهیزات رباتیک ، موتورها، پمپها، رکتیفایرها، ابزارهای برقی و ... • تجهیزات آزمایشگاههای کنترل کیفیت • اجزاء تابلوهای برق • سیستمهای کنترل صنعتی، ابزار دقیق و سنسورها ، انتقال اطلاعات، شبکه های صنعتی و ... • کامپیوتر و وسایل جانبی آن و تجهیزات شبکه • سردخانه و یخچالهای صنعتی، تجهیزات انبارداری و بسته بندی

در محیطهای پزشکی بیشترین صدمه به تجهیزاتی چون: • دستگاههای تصویربرداری، سونوگرافی، دیالیز، اپتومتری، دندانپزشکی و ... • تجهیزات آزمایشگاهی، اندازه گیری، اتوکلاوها، انواع اسکوپها و ... • کامپیوتر و وسایل جانبی آن و تجهیزات شبکه • یخچالها، گرم کننده ها، سانتریفیوژها، پروژکتورها، تخت بیماران و ...   وارد می آید که هزینه سنگینی جهت تعمیرات تحمیل می نماید.   همچنین صدمه به تجهیزات عمومی زیر شایع است: • سیستم گرمایشی و سرمایشی، آبرسانی • پمپها و مشعلها • آسانسور • دوربینهای مدار بسته • جکهای درب پارکینگ،کرکره های برقی و ... • سیستمهای اعلام و اطفاء حریق و ...

برقگیر (سرج ارستر)، تجهیزات الکتریکی را در مقابل ورود جریانات گذرا از چهار محل محافظت می کند:

• صاعقه ای که بر روی خطوط هوایی برق رسانی اصابت کرده و از آن طریق قصد ورود به ساختمان را دارد.

• جریانات گذرایی که از طریق کابل زمینی یا هوایی وارد محیط شده و حاصل از عملیات روزانه سوئیچینگ شبکه در پستها می باشد.

• اتصال کوتاههای اتفاق افتاده در واحدهای مسکونی، اداری یا صنعتی مجاور و شوکهای ناشی از ورود و خروج بارهای سلفی یا خازنی به مدار (موتورهای الکتریکی، ترانسها و ... )

• جریانی که ناشی از برخورد صاعقه به زمین باشد و از طریق چاه ارت وارد سیستم الکتریکی ساختمان می شود.

برقگیرها در تیپهای حفاظتی مختلف، برای مصارف گوناگون عرضه می گردند. انتخاب برقگیر تابع شرایطی چون محل جغرافیایی بنا، سیستم سیم کشی، نحوه ورود کابل اصلی، فاصله با پست برق، ولتاژ شبکه . .. می باشد. همچنین بنا به نیاز متقاضی امکان انتخاب حفاظت موضعی یا عمومی می باشد. نصب این سیستم حفاظتی بسیار ساده اما مجهزبودن ساختمان به حداقل یک چاه ارت الزامی می باشد و میزان مصرف برق در یک بنا به هر اندازه، تغییری در نوع برقگیرنمی دهد.

در مجموع هزینه بعمل آمده بمنظور تجهیز یک ساختمان به چنین سیستم حفاظتی، بسیار کمتر از هزینه تعمیرات وسایل سوخته در اثر جریانات گذرای مورد بحث می باشد.

کاربرد سرج ارستر در صنایع زیر چشمگیر است:

خطوط تولید و کارخانجات، تابلوهای برق، مخابرات، موبایل، ایستگاههای رادیویی، بی سیم و رادار، مراکز داده ( دیتا سنتر )، بانک ها، نفت، گاز، پتروشمی، هواپیمایی و ناوبری، ایستگاههای فطار، سیستم های امنیتی، دوربینهای مدار بسته، کشتی سازی، بنادر، تونل ها، نیروگاهها، انرژی بادی، فتوولتائیک، بیمارستان ها، آزمایشگاهها، ادارات، ساختمانهای مسکونی، مجتمع های ورزشی

ویدئویی از مراحل مونتاژ سرج ارستر در کارخانه ابو بترمن در شهر مندن آلمان نمایش داده می شود:

شرکت OBO Bettermann آلمان با تولید بازه وسیع و متنوعی از تجهیزات برقگیر و با دارا بودن آزمایشگاه خاص این محصولات، از تولیدکنندگان پیشتاز این سیستم حفاظتی است. تولیدات این شرکت هم اکنون در ایران آماده تحویل است. درصورت نیاز به مشاوره در انتخاب یا خرید این تجهیزات با سپاهان الکتریک تماس حاصل فرمایید. لیست محصولات شاخه ارتینگ و حفاظت ثانویه این شرکت در این قسمت ببینید.